سردترین و گرمترین قسمت کیهان
به گزارش اخبار علمی سایت فنی سردترین قسمتی که دانشمندان تا به حال در منظومه شمسی ما پیدا کرده اند روی کره ماه بوده در سال 87 ماهواره اکتشافی ناسا، دمای گودال همیشه در سایهای را در قطب جنوب ماه را 240- درجه سانتیگراد اندازهگیری کرد. این دما حتی از دمای اندازهگیری شده برای پلوتو که فاصلهاش از خورشید 40 برابر فاصله زمین از خورشید است نیز 10 درجه سردتر بوده است.
سردترین قسمت کیهان سحابی بومرنگ
اما سردترین قسمت شناخته شده در دنیا قلب سحابی بومرنگ میباشد که پنجهزار سال نوری با ما فاصله دارد. دانشمندان در سال 1997/ 1376 گزارش کردند که گازهای به جا مانده از یک ستاره مرکزی در حال مرگ، ناحیه ای از فضا را تشکیل داده که دمای آن به یک درجه کلوین (-272/15 سانتی گراد ) میرسد.
معمولا آثار به جا مانده از تشعشعات حاصل از انفجار بزرگ، یا همان تابش ریزموج زمینه کیهانی، ابرهای گازی موجود در فضا را تا 2.7 کلوین گرم می کند. اما انبساط سحابی بومرنگ نوعی یخچال کیهانی پدید آورده که باعث میشود گازها سرمای غیرعادی خود را همچنان حفظ کنند و گرمتر از این نشوند.
سردترین قسمت کیهان متعلق به کره زمین است !
البته رکورد کمترین دما متعلق به یک آزمایشگاه روی سیاره زمین است. در سال 2003/ 1382 دانشمندان موسسه فناوری ماساچوست (ام.آی.تی) اعلام کردند که ابری از اتمهای سدیم را تا 0.45 نانوکلوین سرد کردهاند، که این رقم رکورد را شکست. پیش از آن، در سال 1999/ 1378 دانشمندان دانشگاه صنعتی هلسینکی در کشور فنلاند توانسته بودند قطعهای از فلز رودیم را تا 1 نانوکلوین سرد نمایند.
گرمترین جای منظومه شمسی
برای سفر به گرمترین منطقه کیهان ابتدا باید از خورشید گذشت. قلب آتشین منظومه شمسی با دمای سطحی 5800 درجه کلوین ( معادل حدودی 5526 سانتی گراد ) از سردی فاصله زیادی دارد؛ اما این دما به هیچ وجه یک رکورد کیهانی نبوده و نیست. ستارگان ابرغول آبی که جرم سنگینشان با فشردن هسته ستاره، کورهای هستهای را درون آنها به وجود میآورد؛ بیش از 50 هزار درجه کلوین ( حدودا بالای 49726 درجه سانتی گراد ) حرارت دارند.
HD62166
حتی این غولهای کیهانی در مقابل کوتوله های سفید سر تعظیم فرود میآورند؛ کرههای متراکمی از گرما که باقیمانده سوختن یک ستاره هستند. یکی از همین کورههای کیهانی به نام HD62166 حرارتی معادل 200 هزار درجه کلوین ( 199726 درجه سانتی گراد ) دارد. گرمای سوزانی که به تنهایی سحابی وسیعی را توسط جو نورانی خود روشن میکند.
گرمای درون یک ستاره
با فرو رفتن به درون یک ستاره ، این گرمای جهنمی باز هم افزایش پیدا میکند. دمای هسته ابرستارگان میتواند از یک میلیارد درجه کلوین ( حدودا 10 میلیارد درجه سانتی گراد ) فراتر باشد. برای یک ستاره پایدار از نظر تئوری، حد بالای این دما معادل 6 میلیارد درجه کلوین است. در چنین دمایی ماده موجود در ستاره شروع به تابش فوتونهایی با انرژی فوقالعاده بالا میکند. سطح انرژی این فوتون ها به اندازهای خطرناک میباشد که ممکن بوده با برخورد آنها به یکدیگر ، الکترون و پوزیترون تولید شود. نتیجه این فرایند یک واکنش زنجیرهای است که منجر به از بین رفتن ستاره طی انفجاری بسیار بزرگ میشود.
فوران های خورشیدی
با تمام این اوصاف، حتی این دما هم در مقایسه با چیزی که یک انفجار پرتو گاما را ایجاد میکند، رکورد محسوب نمیشود! هر روز یک یا دو مورد از این تلالوهای کوتاه مدت پر انرژی توسط تلسکوپهای مخصوص ردیابی میشود. اخترشناسان اعتقاد دارند که در صورت فلکی اکلیل شمالی، نشانههایی از تولد سیاه چاله ها وجود دارد.
ستاره های نوترونی
این اتفاق زمانی رخ میدهد که هسته یک ستاره عظیم فرو میپاشد، یا وقتی که دو ستاره نوترونی فوق چگال با یکدیگر برخورد میکنند. در اثر این اتفاق، انرژی گرانشی به نحوی به دستهای از پرتو گاما و تابشهای دیگر تبدیل میشود. با وجود اینکه جزئیات این فرایند کماکان ناشناخته است، کره آتشینی از ذرات نسبیتی طی آن ایجاد میشود که حرارت آن به یک تریلیون (هر تریلیون معادل 10 به توان 15 است) درجه کلوین ( حدودا 16^10 درجه سانتی گراد ) میرسد.
اما باز هم بشر در مورد داغترین جای جهان رکوردی به نام خود ثبت کرده است. دانشمندان در پاییز گذشته هستههای عنصر سرب را در برخورددهنده بزرگ هادرونی (ال.اچ.سی) به یکدیگر کوباندند. هدف از این آزمایش، شبیهسازی لحظات نخست پس از مهبانگ بود. نتیجه این آزمایش بالاترین دمایی بود که تا کنون بر روی زمین ثبت شده است، کره آتشینی از ذرات زیراتمی که دمایی معادل چندین تریلیون درجه کلوین داشت.